آنژیوگرافی مغز یا آنژیوگرافی کاروتید یک پروسه و آزمایش تصویر برداری تهاجمی است که شامل قرار دادن یک کاتتر در رگ های خونی پا یا دست و رساندن آن به شریان کاروتید می شود. در این آزمایش از دستگاه تصویربرداری ایکس ری جهت هدایت و کنترل کاتتر به سمت شریان ها استفاده می گردد. بعد از فرستادن کاتتر از مواد رنگی خاصی استفاده می شود که به کمک تزریق آن ها از کاتتر می توان تصاویر دقیقی از درون رگ های خونی و محل های بروز انسداد در رگ ها را در اختیار گرفت.
آمادگی های قبل از انجام آنژیوگرافی مغز و یا عروق کاروتید
برای آماده شدن قبل از انجام آنژیوگرافی مغز ،بیماران باید دستورالعمل های خاصی را دنبال کنند که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم داشت:
1- تمامی لوازم و وسایل با ارزش و مهم خود را در خانه بگذارید و از بردن آن ها به بیمارستان خودداری کنید. اگر معمولا در زندگی روزمره خود از پروتز های دندانی، عینک های طبی و یا دستگاه های کمک شنوایی استفاده می کنید برای اطمینان از استفاده کردن آن ها حین آنژیوگرافی کاروتید از پزشک مربوطه سوال کنید.
2- پزشک معالج و یا پرستاران بخش به شما در زمینه رژیم غذایی و موادی که می توانید قبل از انجام آزمایش مذکور مصرف کنید یا خیر دستورالعمل هایی خواهند داد. بنابراین در این زمینه جای نگرانی وجود نخواهد داشت.
3- از پزشک معالج خود سوال کنید که چه مواد دارویی خاصی باید در روز انجام آزمایش آنژیوگرافی کاروتید مصرف شوند. ممکن است از شما خواسته شود مصرف برخی مواد دارویی خاص نظیر کومادین و وارفین (یک نوع رقیق کننده خون) را متوقف کنید.
4- اگر با بیماری دیابت دست و پنجه نرم می کنید از پزشک معالج خود بخواهید تا نحوه و اندازه مصرف مواد دارویی این بیماری را در روز انجام آزمایش آنژیوگرافی کاروتید تنظیم کند.
5- به پزشک متخصص و یا پرستار خود در زمینه هر گونه آلرژی خاصی که به مواد خاص دارید اطلاعات دهید. به عنوان مثال برخی افراد به ایودین (iodine)، صدف ماهی، رنگ های ایکس ری، لاتکس یا محصولات پلاستیکی نظیر دستکش های پلاستیکی و بالون ها آلرژی دارند.
در حین آنژیوگرافی کاروتید چه اتفاقی می افتد؟
1- پزشک معالج و یا پرستار محلی از پوست شما را که قرار است کاتتر از طریق آن وارد بدن شود را تمیز خواهد کرد. کاتتر یک لوله پلاستیکی باریک است که در آنژیوگرافی مورد استفاده قرار می گیرد. از پرده و پارچه های استریل جهت پوشاندن محل برش و قرار گرفتن کاتتر استفاده می شود تا بدین وسیله ریسک عفونت در بیمار کاهش یابد. بسیار مهم است که شما دست های خود را در کنار قرار دهید تا پارچه های پوشاننده استریل تکان نخورند.
2- الکترود ها که در واقع صفحه های تخت و کوچک چسبی هستند بر روی سینه شما متصل می شوند. این الکترود ها از سمتی دیگر به یک مانیتور الکتروکاردیوگرافی یا همان ECG متصل هستند که میزان فعالیت الکتریکی قلب شما را نشان می دهد.
3- ممکن است به شما مواد آرام بخش معمولی و نسبتا ضعیف داده شود تا در حین انجام عمل آرام باشید، اما در حین انجام آنژیوگرافی کاروتید هوشیار خواهید بود.
4- پزشک متخصص از یک داروی بی حسی موضعی برای از بین بردن حس ناحیه مورد نظر استفاده خواهد کرد. یک غلاف پلاستیکی باز کننده (یک لوله کوچک و باریک که کاتتر از طریق آن وارد بدن می شود) ابتدا وارد رگ دست یا کشاله ران خواهد شد. سپس کاتتر از طریق همین لوله باریک پلاستیکی وارد بدن می شود و سپس به سمت شریان های گردن شما هدایت می شود (شریان های کاروتید راست و چپ).
5- وقتی که کاتتر به مکان مورد نظر رسید، چراغ های اتاق خاموش می شوند و مواد رنگی خاصی به شریان های شما از طریق کاتتر تزریق خواهند شد. این مواد خاص شمایی کلی از رگ هایی که جریان خون را به سمت مغز شما هدایت می کنند نشان می دهند.
6- هنگامی که مواد مذکور به رگ های شما تزریق می شوند ممکن است برای چند ثانیه حس گرم بودن یا گر گرفتگی به شما دست دهد. این حالت کاملا طبیعی است و پس از چند ثانیه از بین می رود. با این حال اگر علائم و حس هایی نظیر موارد زیر را داشتید به پزشک یا پرستار اعلام کنید:
یک عکس العمل مربوط به آلرژی (خارش یا احساس تنگی در گلو)-حالت تهوع-احساس ناراحتی در سینه-ایجاد مشکلاتی در دید-مشکل در تکان دادن یک یا نواحی بیشتری از بدن-هرگونه علائم دیگر
از دوربین ایکس ری برای گرفتن تصاویر مختلف از شریان های سر و گردن استفاده می شود. ممکن است در حین انجام آزمایش از شما خواسته شود تا نفس خود را در سینه حبس کنید و یا سر خود را در جهت های مختلف تکان دهید تا تصاویر مختلف توسط دستگاه ایکس ری ثبت شوند. پس از این که تمامی تصاویر گرفته شدند، کاتتر از بدن شما خارج می شود و چراغ ها روشن خواهند شد.
دکتر صادقی قهرودی متخصص قلب و عروق و فلوشیپ فوق تخصصی آنژیوپلاستی
